Cretan language
Η Κρητική διάλεκτος
Στην ιστορία της νεοελληνικής διαλεκτολογίας η Κρήτη κατέχει ιδιαίτερη θέση, η οποία οφείλεται όχι τόσο στη φύση της διαλέκτου και των γλωσσικών της χαρακτηριστικών, αλλά κυρίως στη σχέση της με τη λογοτεχνία.
Ο Στυλιανός Αλεξίου είναι εκείνος που αποκατέστησε την διαφορά διαλέκτου και λαϊκής γλώσσας, ενώ παράλληλα υποστήριζε πως η Κρητική γλώσσα δεν είναι διάλεκτος αλλα μια προσωπική λαϊκή γλώσσα (δηλαδή η γλώσσα που μιλούσε ο λαός) με ιδιωματισμούς.Η λαϊκή γλώσσα τα τελευταία χρόνια της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας βρίσκει την καλύτερη έκφραση της στα διάφορα έπη του Διγενή Ακρίτα και κυρίως στα Νησιά (Κρήτη, Κύπρος, Δωδεκάνησα).
Με την παρουσία των Βενετών στην Κρήτη (13-18ος αι μ.χ), ανθίζει η κρητική λογοτεχνία και το κρητικό θέατρο (Κρητική Αναγέννηση 17ος).Απο τις αρχές του 14ου αιώνα έχουμε την παρουσία γραπτών κειμένων που μαρτυρούν την ύπαρξη της κρητικής διαλέκτου, ενώ τον 16ο και 17ο μ.Χ. αιώνα , η γλώσσα της κρητικής λογοτεχνίας έπαιξε το ρόλο της κρητικής κοινής γλώσσας σχετικά με τα κρητικά ιδιώματα.
Η Κρήτη δηλαδή κατά τον Α. Μirambel δημιούργησε μια ιδιωματική κοινή γλώσσα στην οποία η νεοελληνική κοινή αλλά και η λογοτεχνία του σύγχρονου ελληνισμού οφείλει πολλά.
Ανεξάρτητα από την ποιότητα του κατακτητή, οι συνθήκες είναι δύσκολες για την ανάπτυξη τοπικών γλωσσών.Είναι γνωστό όμως οτι η νεοελληνική γλώσσα αναπτύχθηκε στην Κρήτη, δίνοντας τα λαμπρότερα δειγματά της με έργα και συγγραφείς όπως ο Βιτσέντζος Κορνάρος, ο Γιώργος Χορτάτσης κ.α. την εποχή που η Κρήτη ήταν υπό Ενετική κυριαρχία.
Παρ'όλα αυτά, η Κρητική γλώσσα όχι μόνο αναπτύσσεται, αλλά γράφουν σε αυτήν ακόμα και οι ίδιοι οι Ενετοί, ενώ κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας μπορούμε να παρακολουθήσουμε την εξέλιξη της διαλέκτου κυρίως από τα δημοτικά τραγούδια (μαντινάδες, ριζίτικα κ.τ.λ.).
Η κρητική διάλεκτος κατά την άποψη διακεκριμένων επιστημόνων, είναι από τις πιο ενδιαφέρουσες τοπικές μορφές της γλώσσας μας, με πολλά αρχαϊκά στοιχεία στο λεξιλόγιο, στη μορφολογία και στη σύνταξη.Ο συντηρητικός της χαρακτήρας συντέλεσε στο να διατηρηθούν παλαιότερες μορφές της γλώσσας μας (κλασική,βυζαντινή). Επίσης, η γνώση της κρητικής διαλέκτου βοηθά πολλές φορές στη επίλυση διαφόρων ετυμολογικών προβλημάτων της κοινής νεοελληνικής.
Νεότεροι μελετητές υποστηρίζουν ότι πολλές λέξεις των ομηρικών επών που δεν μαρτυρούνται στην αττική πεζογραφία, επιβίωσαν στις ελληνικές διαλέκτους. Μια απ' αυτές είναι και η κρητική.
Είναι γεγονός λοιπόν, ότι η Κρητική διάλεκτος είναι ίσως η μοναδική από όλες τις νεοελληνικές διαλέκτους που έδωσε σαφή δείγματα γραφής δημιουργώντας δική της σχολή σε ένα περιβάλλον που θα μπορούσε να αποκαλεστεί Ελληνική Αναγέννηση.
ΠΗΓΕΣ